Mumtoz adabiyot tarixi bo'yicha mutaxassis

profferssor image
 

BOG'LANISH

 

YUTUQLAR, MUKOFOTLAR

 

- -

Xolikulova Gulsanam Yorqulovna

dotsent, filologiya fanlari nomzodi

 

Ilmiy tadqiqot yo‘nalishi:

 

O'zbek adabiyoti tarixining yorqin namoyondalaridan biri Ochildimurod Miriy Kattaqo'rg'oniy-ning "Rustam va Suhrob" dostonini tahlili va talqin etish. Zahiriddin Muhammad Bobur va boburiylar davri adabiy muhiti, vujudga kelish omillari, manbalari, adabiy muhit vakillari ijodi va ularning qo'lyozmalari, adabiy ta'sir, an'anava va yangilik, turkiy (o'zbek) va fors-tojik adabiyotining o'zaro ta'siri kabilarni o'rganish, ilmiy tahlil qilish va tadqiq etish.

Ilmiy tadqiqotlarining asosiy natijalari:

 

Ochildimurod Miriy Kattaqo'rg'oniy "Rustam va Suhrob" dostoni yagona qo'lyozma asosida (SamDU kutubxonasi, inv.raqam.391031) to'liq tahlil va talqin etilgan. Zahiriddin Muhammad Bobur va boburiylar davri adabiy muhiti 20 ga yaqin tarixiy-adabiy manbalar asosida o'rganilib chiqilgan. Adabiy muhitning vujudga kelish omillari aniqlangan. Bobur adabiy muhitida mumtoz an'analardan zullisoyaynlik va uning vujudga kelish sabablari aniqlangan. Adabiy muhitda mavjud janrlar va ularda adabiy ta'sirning nechog'li ekanligi atroflicha yoritilgan. Movarounnahrning Hindistonda tashkil topgan Bobur adabiy muhitiga, Bobur ijodining Movarounnahrdagi ijodlorlarga adabiy ta'siri masalasi bo'yicha asosli xulosalar ishlab chiqilgan.

Asosiy ilmiy nashrlari:

 

1. 1. Miriy ijodini o‘rganish tarixidan. (Nashr, OAK) “O‘zbek tili va adabiyoti” jurnali. 2003. №6. –B. 62-65.
2. “Rustam va Suhrob” kompozitsiyasiga doir mulohazalar. (Nashr, OAK) “O‘zbek tili va adabiyoti” jurnali. 2004. №6. –B. 40-42.
3. Miriy lirikasida an’ana va mahorat. (Nashr, OAK) SamDU Ilmiy tadqiqotlar axborotnomasi. 2004. № 4. -B. 82-85.
4. Ochildimurod Miriy masnaviylari. (Nashr) Filologiya. Ilmiy maqolalar to‘plami.–Toshkent. Abdulla Qodiriy nomidagi Xalq merosi nashriyoti. 2005. –B. 129-134.
5. Ochildimurod Miriyning “Rustam va Suhrob” dostonining g‘oyaviy yo‘nalishi. Nashr Yosh olimalarning ilm-fan taraqqiyotidagi roli. Ilmiy konferensiya maqolalari to‘plami. – Samarqand. 2004. – B. 15-18.
6. Ochildimurod Miriyning “Rustam va Suhrob” dostoni poetikasi. (Nashr, OAK) “Til va adabiyot ta’limi” jurnali. 2005. № 1. -B. 57-62.
7. Ochildimurod Miriyning “Rustam va Suhrob” asari tahlili va talqini. (Nashr, Avtoreferat). - Samarqand, SamDU nashri, 2005. -B. 26.
8. Miriyning “Rustam va Suhrob” dostoni badiiyati. Monografiya. - Toshkent: Mumtoz so‘, 2014. – 160 b.
9. Miriy lirikasida Navoiy an’analari. (Nashr) Istiqlol va o‘zbek adabiyoti masalalari. Prof.R.Orzibekovning 75 yiligiga bag‘ishlangan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. -Samarqand, SamDU nashri, 2006-yil. –B.125-128.
10. Miriy asarlarining qo‘lyozmalari xususida. (Nashr) Nurli yo‘llar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – Samarqand, SamDU nashri, 2008 yil. -B. 88-91.
11. “Shohnoma”ning Miriy ijodiga ta’siri. (Nashr) Olimalarning qishloqda taraqqiyot va farovonlikni ta’minlashdagi roli. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. –Samarqand, 2009 yil. –B.68-71
12. Lutfiy fardlari badiiyati. (Nashr). Mavlono Lutfiy she’riyati va davr adabiy muhiti muammolari. Ilmiy maqolalar to‘plami. – Samarqand, SamDU nashri, 2010 yil. -B.57-61
13. Qamrovi keng olim (Nashr) Sobitlik. To‘plam. –Toshkent, A.Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2010 yil.-B.59-62 bet. (hammuallif B.Valixo‘jayev, Q.Tohirov)
14. Miriy Kattaqo‘rg‘oniy asarlarining til xususiyatlari (Nashr) Til sistemasi va hozirgi zamon lingvodidaktikasi.//Konferensiya materiallari. -Samarqand: SamDCHTI nashri, 2011-yil. 67-70-betlar.
15. Xojagon tariqatining balandpar-voz shoxbozi Nashr XV-XVI asr tasavvuf namoyandalari ilmiy merosining ma’naviy-ma’rifiy qadriyatlarni yuksaltirishdagi o‘rni va ahamiyati./ Konferensiya materiallari. Samarqand, 2011. 92-94-betlar.
16. O‘zbek adabiyotida zullisonayn-lik va uning shakllari. (Nashr) Alisher Navoiy ijodini o‘rganishda ilmiy maktablarning o‘rni/ Konferensiya materillari. Samarqand, 2012, 81-83-betlar.
17. Adl ila ko‘ngil uyin obod et... (Nashr) Alisher Navoiy merosi va uning ta’lim tarbiyadagi o‘rni/ Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari. Navoiy, 2013. 83-86-betlar.
18. Miriy Kattaqo‘rg‘oniyning fors-tojik tilidagi adabiy merosi xususida. (Nashr) Til va adabiyot muammolari. Ilmiy maqolalar to‘plami. 5-chiqishi. Sammarqand, SamDU nashri, 2012. 109-113-betlar.
19. Komron Mirzo ijodida turkiy janr an’analari. (Nashr) Til va adabiyot muammolari. Ilmiy maqolalar to‘plami. 6-chiqishi. - Samarqand, SamDU nashri, 2013. 146-150-betlar.
20. Beqaydmenu xarobi siym ermasmen. (Nashr) Ziyokor.// Ilmiy, uslubiy, ijtimoiy va adabiy-badiiy jurnal, 2013. 2 (186), 5-8-betlar.
21. Buyuk boburiylar imperiyasi yoxud Buyuk mo‘g‘ullar imperiyasiga munosabat (Nashr), OAK “Til va adabiyot ta’limi" jurnali, 2014, 6-son, 55-59-b.
22. Идейно-художественное своеобразие поемы Мири Каттакургани «Рустам и Сухроб». (Нашр). Хорижий, Москва. Актуалние проблемы гуманитарных и естественных наук. №2 (73) феврал 2015. Моcква, Част И. Cтр.284-289.
23. Firdavsiy adabiy merosining Miriy Kattaqo‘rg’oniy ijodiga ta’siri. (Nashr, Xorijiy,) Boku Filologiya mәsәlәlәri. №1. – Baki, Elm vә tәhsil 2015. 407-413-betlar.
24. Navoiy va Miriy. (Nashr) Navoiy ijodi va qiyosiy tahlil masalalari. Ilmiy maqolalar to‘plami. -Toshkent, Tamaddun, 2017. 107-114-betlar.
25. Патриотизм в личности и творчестве Захириддина Мухаммада Бабура. (Нашр, Хорижий), - Москва Актуалные проблемы гуманитарных и естественных наук. №06 (101) июн, 2017. - Моcква, Част И. Cтр.83-85.
26. Bisyor fazilatli betakror shaxsiyat .(Nashr) Innovatsion jarayonlarni rivojlantirishda olimalarning o‘rni. Respublika ilmiy-amaliy anjuman materiallari. -Samarqand, 2017. 62-66- betlar.
27. Boburshunoslikda yana bir asar. (Nashr) O‘zbek adabiyotshunosligi shakllanishi va taraqqiyotida Samarqand ilmiy maktabining tutgan o‘rni. Ilmiy maqolalar to‘plami. -Samarqand, SamDU nashri, 2017. 120-125-betlar.
28. "Boburnoma" - muallif shaxsiyatini o‘rganishdagi asosiy manba sifatida. (Nashr) O‘zbek filologiyasida matnshunoslik va manbashunoslik muammolari. Respublika miqyosida o‘tkazilgan III an’anaviy ilmiy-nazariy anjuman materiallari. Namangan, 2020. 12-13 iyun, 240-244-betlar.
29. Miriy masnaviylari. ( Nashr) Temuriylar davrida yaratilgan “Xamsa”larning komparativistik tadqiqi va ularning Sharq adabiyoti taraqqiyotidagi o‘rni. Xalqaro ilmiy-anjuman materiallari. Samarqand, SamDU nashri, 2020. 84-86-betlar.
30. Bobur va uning izdoshlari lirikasida g‘azal janri. (Nashr, OAK) O‘zA jurnali, Elektron jurnal, 2021-yil dekabr soni, 132-140-betlar.
31. Bobur ijodida tarbiya masalasi. (Nashr) Zahiriddin Muhammad Bobur hayoti va merosini o‘rganish dunyo talqinida. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi. Maqolalar to‘plami. 1-qism. Toshkent. 2021-yil 12-fevral, 85-87-betlar.
32. Komron Mirzo ijodida mumtoz an’analarga izdoshlik. (Nashr) Alisher Navoiyning jahon adabiyotida tutgan o’rni. Respublika konferensiyasi materiallari, - Samarqand, SamDU nashri, 2021-yil 20-may. 238-241-betlar.
33. Boburiyzoda ijodkor Humoyun Mirzo va uning adabiy merosi. (Nashr) Akademik Botirxon Valixo‘jayev va mumtoz adabiyotshunoslik. Respublika ilmiy-amaliy anjuman materiallari. – Samarqand: SamDU nashriyoti, 2022. 332-338-betlar.
34. “Boburnoma” – Boburiylar davri adabiy muhitini o‘rganishda birlamchi manba. (Nashr) “O‘zbek mumtoz adabiyotini o‘rganishning nazariy va manbaviy asoslari” mavzuyidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari. -T.: 2022-yil 14-oktabr. 108-111-betlar.
35. Zahiriddin Muhammad Boburning ilm -fan, ta’lim-tarbiyaga doir qarashlari. (Nashr) Zahiriddin Muhammad Bobur hayoti va merosini o‘rganish: zamonaviy tadqiqotlar va yondashuvlar// Xalqaro ilmiy-amaliy onlayn anjumani materiallari to‘plami – T.: O‘zbekiston Respublikasi Jamoat xavfsizligi universiteti, 2023-yil 3-fevral, 365-368-betlar.
36. Abulvajd Forigʻiy va uning adabiy merosi. Zahiriddin Muhammad Bobur merosining sharq davlatchiligi va madaniyati rivojida tutgan o‘rni. Uluslararo ilmiy-nazariy konferansi materiallari. -T.: 2023, 25-26-sentyabr. (Hammuallif J.Jo‘rayev)
37. Boburshunoslik tarixiga bir nazar. (Nashr) «Alisher Navoiy va Zahiriddin Muhammad Bobur merosi – mo‘tabar madaniy manba» mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari. – Toshkent: Oriental universiteti, 2023. 10-fevral, 44-51-betlar. (– 140 bet.)
38. Буюк бобурийлар империяси ёхуд Буюк мўғуллар империясига муносабат. Тил ва адабиёт таълими" журнали, 2014, 6-сон, 55-59-б.
39. Патриотизм в личности и творчестве Захириддин Мухаммада Бабура. Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук. №6 (101) июнь 2017. Mocква, Част I. Cтр.83-88.
40. Бисёр фазилатли бетакрор шахсият. Инновацион жараёнларни ривожлантиришда олималарнинг ўрни. Республика илмий-амалий анжуман материаллари. -Самарқанд, 2017. 62-66- бетлар.
41. Бобуршуносликда яна бир асар. Ўзбек адабиётшунослиги фанининг шаклланиши ва тараққиётида Самарқанд илмий мактабининг тутган ўрни. ўрни. Республика илмий-амалий анжуман материаллари. - Самарқанд, 2017. 16 май. 120-125-бетлар.
42. The lyrics of Bobur and his followers tour features. European Journal of Humanities and Educational Advancements. Европейский журнал гуманитарных и образовательных достижений (EJHEA) 30.11.2020. 9-11-бетлар. ISSN (E): 2660-5589, Импакт-фактор журнала: 7,223.
43. Бобур издошлари ва ғазал жанри тараққиёти. Ўзбекистон Республикаси фан арбоби, академик Бахтиёр Назаров таваллудининг 75 йиллиги муносабати билан ўтказилган халқаро конференция материаллари. Тошкент. 2020 йил 16-19 сентябрь, 107-111-бетлар.
44. "Бобурнома" - муаллиф шахсиятини ўрганишдаги асосий манба сифатида. “Ўзбек филологиясида матншунослик ва манбашунослик муаммолари” мавзусида республика миқёсида ўтказилган III анъанавий илмий-назарий анжуман материаллари. Наманган, 2020. 12-13 июнь, 240-244-бетлар.
45. Бобур ва унинг издошлари лирикасида ғазал жанри. ЎзА журнали, Электрон журнал, 2021йил декабр сони, 132-140-бетлар.
46. Бобурийлар адабий муҳитида Ҳумоюн Мирзонинг тутган ўрни. “СамДУ илмий ахборотномаси” журнали, 2021 йил 6-сон. 94-98-бетлар.
47. Бобур адабий муҳити ва унинг манбалари. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 30.11.2021. №10. ISSN 2181-1784 VOLUME 1, ISSUE 10. Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423, 974-981-бетлар.
48. Boburiylar davri turkiy she’riyatining o‘rganilishiga doir ayrim mulohazalar. «O'zbek mumtoz adabiyotini o'rganishning nazariy va manbaviy asoslari» mavzusidagi respublika III ilmiy-amaliy konferensiyasi, Toshkent, 2021, 22-oktabr. 100-104-betlar.
49. Komron Mirzo ijodida mumtoz an’analarga izdoshlik. Alisher Navoiyning jahon adabiyotida tutgan o’rni. Respublika konferensiyasi materiallari, 2021-yil 20-may.238-241-betlar.
50. Бобур ижодида тарбия масаласи. Заҳириддин Муҳаммад Бобур ҳаёти ва меросини ўрганиш дунё талқинида. Халқаро илмий-амалий конференцияси. Мақолалар тўплами. 1-қисм. Тошкент. 85-87-бетлар. 2021 йил 12 феврал.
51. Hindiston turkiyzabon adabiyotini o‘rganishda Hasanxoja Nisoriy tazkirasining o‘rni va ahamiyati. Xorazm Ma’mun akademiyasi axborotnomasi: Ilmiy jurnal. 2022. №11/4 (95). 94-97-betlar.
52. “Boburnoma”da Bobur adabiy muhiti tashakkuli tasviri. SamDU ilmiy axborotnomasi. 2022-yil, 4-son (134) Gumanitar fanlar seriyasi. 25-28-betlar.
53. From the History of the Study of Turkic Creators’ Poetry in the Baburids Period. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding. (IJMMU) Germany. ISSN 2364-5369, Vol 9, No 12, Decembr. 2022. 469-473-betlar.
54. The work of “Tarikh-i-Rashidi” is a historial source of literary environment of Babur. Актуальные научные исследования: сборник статей IX Международной научно-практической конференции. В 2 ч. Ч. 1. – Пенза: МЦНС «Наука и Просвещение». – 2022. – 240 с. (с.178-181)
55. “Boburnomа” – Boburiylаr dаvri аdаbiy muhitini o‘rgаnishdа birlаmchi mаnbа. “O‘zbek mumtoz adabiyotini o‘rganishning nazariy va manbaviy asoslari” mavzuyidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari. -T.: 2022-yil 14-oktabr. 108-111-betlar.
56. Бобур ижодида муаллиф шахсияти тасвири. “NEW RESEARCH ON THE WORKS OF ALISHER NAVOI AND ZAHIRUDDIN MUHAMMAD BABUR” Халқаро конференция материаллари. Тошкент, 25 феврал 2022. 633-639-бетлар.
57. Бобурийзода ижодкор Ҳумоюн Мирзо ва унинг адабий мероси. Академик Ботирхон Валихўжаев ва мумтоз адабиётшунослик” мавзусидаги илмий-амалий анжуман материаллари. Самарқанд, 20 май 2022 йил. – Самарқанд: СамДУ нашриёти, 2022 й. 332-338-бетлар.
58. Boburiylar adabiy muhitida turkiy tilga bo‘lgan munosabat. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. 3(6), June, 2023. 936-943-betlar.
59. Bobur va boburiylar davri adabiy muhitining o‘rganilish tarixidan. Alisher Navoiy xalqaro jurnali, 3-jild, 1-son. -T.: 2023. 86-94-betlar.
60. Bobur adabiy muhitining shakllanish omillari// “Zahiriddin Muhammad Boburning sharq davlatchiligi va madaniyatida tutgan o‘rni” mavzusidagi xalqaro ilmiy-nazariy konferensiya materiallari, -T.: 2023, 11-fevral, 333-337-betlar.
61. Zahiriddin Muhammad Boburning ilm -fan, ta’lim-tarbiyaga doir qarashlari. //“Zahiriddin Muhammad Bobur hayoti va merosini о‘rganish: zamonaviy tadqiqotlar va yondashuvlar” // Xalqaro ilmiy-amaliy onlayn anjumani materiallari to‘plami – T.: O‘zbekiston Respublikasi Jamoat xavfsizligi universiteti, 2023. 365-368-betlar. (– 363 b.)
62. Boburshunoslik tarixiga bir nazar. «Alisher Navoiy va Zahiriddin Muhammad Bobur merosi – mo‘tabar madaniy manba» mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari. – Toshkent: Oriental universiteti, 2023. 44-51-betlar. (– 140 bet.)
63. Bobur va boburiylar davri turkiygo‘y ijodkorlari adabiy merosining o‘rganilishiga doir mulohazalar. «Zahiriddin Muhammad Bobur adabiy merosining sharq xalqlari madaniyati tarixidagi oʻrni» mavzusidagi xalqaro ilmiy-nazariy konferensiya materiallari. -T.:2023, 16-fevral. 143-149-betlar.
64. Беқайдмену хароби сийм эрмасмен.// “Зиёкор” жунрали, 2013, 2-сон, 5-7-бетлар.
65. Комрон Мирзо ижодида туркий жанр анъаналари.// Тил ва адабиёт муаммолари. 6-чиқиши, -Самарқанд, 2013. 146-150-бетлар.