САМДУ “НАВОИЙ МУЗЕЙИ” ИЛМИЙ-АМАЛИЙ МУЗЕЙ-ЛАБОРАТОРИЯСИ КЎРИНИШИ

НАВОИЙШУНОСЛИК ТАДҚИҚОТЛАР БЎЛИМИ ЙЎНАЛИШЛАРИ:

Алишер Навоийнинг ҳаёти ва ижодига бағишланган. Бу бўлимнинг марказида самарқандлик ҳайкалтарош-рассом Тўлаган Ёрқуловнинг  Алишер Навоий скулптураси, Кейинги стендларда Алишер Навоийнинг биографияси, Навоий акс эттирилган рангтасвир асар нусхаси, унинг яшаган ва саёҳатда бўлган жойлари харитаси, Алишер Навоийнинг замондошлари А.Жомий, Лутфий, Ҳусайн Бойқаро, Камолиддин Беҳзод, Заҳириддин Бобур акс эттирилган расмлар нусхаси, Алишер Навоий Самарқандда бўлган пайтда мавжуд бўлган тарихий обидалар фотосуратлари, унинг асарларига чизилган миниатюралар нусхалар жойлаштирилган.

Бу бўлимда Ўзбекистон мустақилликка эришгандан сўнг   буюк шоирга бўлган эҳтиром ва эътирофга бағишланган материаллар кенг ўрин берилган.

МАНБАШУНОСЛИК ТАДҚИҚОТЛАР БЎЛИМИ ЙЎНАЛИШЛАРИ:

Самарқандда  илк ўрта асрларда ва ундан кейинги даврда таълим тарихига, ривожланиши, бу ерда таълим олган ва дарс берган Шарқ буюк алломалари, уларнинг жаҳон сивилизациясига қўшган ҳиссалари  ёритиб берилган. Бўлимда Самарқанд шаҳрининг ИХ-ХИИ асрда жойлашган харитаси, қадимий Афросиёб шаҳрини реконструкция этилган шакли, қадимий Афросиёб шаҳарчасидан топилган археологик буюмлар, ҳозирги Шоҳи-зинда мажмуаси ҳудудида жойлашган 1066 йилда очилган Қусамия ёки Иброҳим Тамғочхон мадрасасининг плани, ушбу мадрасада таълим олган ва кейинчалик дарс берган буюк аллома Умар Хайём портрети фото  нусхаси, ўша даврга хос бўлган ўқув жиҳозлари қўйилган. Бундан ташқари, Муҳаммад ал-Хоразмий, Аҳмад ал-Фарғоний, Имом ал-Бухорий, Абу Наср Фаробий, Абдураҳмон ал-Беруний, Абу али ибн Сино портретлари ва улар фаолиятлари ҳақида матн жойлашган.

Бўлимнинг Амир Темур ва темурийлар давридаги таълим тарихига бағишланган қисмида Амир Темур, Мирзо Улуғбек, Заҳириддин Муҳаммад Бобур портретлари, Амир Темур давлати харитаси, улар томонидан қурилган иншоотлар, ўша даврда мадрасаларда ўқитилган дарсликларни қўлёзма шаклидаги нусхалари, мадрасаларда фойдаланилган ўрта аср дунё харитаси нусхаси, мадрасаларни битиргандан сўнг талабаларга берилган ҳужжат нусхалари кўрсатилган. Бундан ташқари ушбу бўлим экспозициясида ўрта асрлардаги мадрасалардаги ҳужраларини интерери ҳам намойиш этилмоқда.

МУЗЕЙШУНОСЛИК ТАДҚИҚОТЛАР БЎЛИМИ ЙЎНАЛИШЛАРИ:

    Лойиҳанинг асосий вазифаси ўқув жараёнига ёрдамчи база сифатида кўмаклашиш, музей қўлёзмаларидан ва экспонатларидан илмий-тадқиқот ишлари учун фойдаланиш, университет талабалари билан навоийшунослик бўйича йиғилишлар ўтказиш, музей хоналарини янги экспонатлар билан бойитишдан иборат.

    Музей илмий базасидан магистрлар ва докторантлар илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш учун фойдаланиб келмоқдалар. Музейда йил давомида илмий конференсиялар, семинарлар ўтказилиб, маданий-маърифий соҳада тарғибот-ташвиқот ишлари олиб борилади.

    “Алишер Навоий музейи” да  кўп йиллар мобайнида СамДУ маъмурияти, Самарқанд вилояти ва шаҳар жамоатчилиги ҳамда музей ходимлари томонидан фото-ҳужжатлар, қўлёзма, китоблар, археологик, этнографик, нумизматик, рангтасвир ва бошқа буюмлар тўпланган.

    Ҳозирги пайтда музей фондида 2000 тадан ортиқ музей ашёлари сақланиб келинмоқда. Улардан энг ноёблари музей экспозициясида намойиш этилмоқда. Бундан ташқари университет кутубхонасининг Шарқ қўлёзмалари  фондида ўн мингдан ортиқ ноёб китоблар мавжуд бўлиб, бу ноёб хазинани ўрганиш ҳам бевосита музей-лабораториянинг фаолияти ва илмий тадқиқотлари соҳасига киради.

ТАЪЛИМ ТАРИХИ ТАДҚИҚОТЛАР БЎЛИМИ ЙЎНАЛИШЛАРИ:

Алишер Навоий ҳаёти ва ижодини ўрганиш, уларнинг Самарқанддаги манбаларини тадқиқ этиш бўйича 10 та монография нашр этилди;

Текстологик таҳлил асосида 4 та девон ва уларнинг табдил  нашрлари амалга оширилди;

СамДУ  илмий даражалар берувчи ИКда Навоий ижодий мероси тадқиқига бағишланган 12 та ПҳД ва ДСc диссертациялар ҳимоя қилинди. Булар бўйича батавсил маълумот ЎзАда чоп этилган “Навоий ижодини ўрганиш: СамДУ ҳузуридаги Ихтисослашган илмий кенгашда навоийшуносликка оид 12 та диссертация ҳимоя қилинган” номли мақолада Кенгаш раиси профессор М.Муҳиддинов томонидан сарҳисоб қилинган.

Навоий ва адабий таъсир масаласи аспектида СамДУ мумтоз адабиёт тарихи кафедрасида илмий тадқиқотлар амалга оширилиб, 4 та ПҳД ва 1 та ДСc диссертациялар ҳимоя қилинди.

Илмий лабаратория ходимлари томонидан нуфузли Халқаро университетларда Алишер Навоий ва мумтоз адабиётнинг долзарб мавзулари юзасидан илмий-назарий машғулотлар ўтказиб келинди;

мумтоз адабиётнинг долзарб муаммолари шарҳ ва таҳлилларига бағишланган “Навоий издошлари” ва “Мумтоз адабиёт ва ҳозирги замон” номли тўгарак соатлари навоийшунослик ва мумтоз адабиётнинг долзарб мавзуларида мунтазам олиб борилади.

“Алишер Навоий” журнали таъсис этилиши, шоир ижодининг хорижда ўрганилиши билан боғлиқ илмий-амалий ишлар проф.И.Мирзаев, дотс. Р.Рузмонова каби олимлар томонидан ўз самарасини кўрсатмоқда.

Музей СамДУ ижтимоий-гуманитар ва филология факултетлари учун ўқув жараёнига ёрдамчи база сифатида мунтазам ишлатилади;

музей илмий базасидан магистрлар ва докторантлар илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш учун фойдаланилади;

музейда йил давомида нишонланадиган илмий-маърифий тадбирларда, юбилейлар ўтказишда, маънавий-маърифий соҳада тарғибот-ташвиқот ишлари олиб боришда фойдаланилади. 

Умуман илмий тадқиқотлар борасида  15 та монография, 2 та электрон дарслик, 7 та конференсия тўплами, хорижий илмий журналларда 15 та, республика илмий журналларда 71, халқаро илмий конференсияларда 42 та, республика илмий конференсияларида 57 та илмий мақолалар эълон қилинди, 15 дан ортиқ илмий, илмий-оммабоп мақолалар нашр этилди.

1. Mukhitdinova N. Artistic improvement of Alisher Navoi traditions in Ghazi and Sadoi poetry. - LAP LAMBERT Akademic publishing, 2021.  – 104 р.

2. Mukhitdinova N. Muhammad Goziy and His Leiterary Heritage. Journal of Psychosocial Rehabilitation // ISSN: 1475-7192. Vol. 24, Issue 05, 2020.            – P. 6713-6721. (№ 3.Scopus)

3. Mukhitdinova N. Interpretation of mystical themes in Mirhasan Sadoi and Muhammad Ghazi‟s collection of poems // Asian Journal of Multidimensional Research (AJMR). ISSN: 2278-4853 Vol 10, Issue 3, March, 2021. – Р. 538-548. (№2. Impact Factor: SJIF 2021 = 7.699. DOI: 10.5958/2278-4853.2021.00179.8)

4. Muxitdinova N. Qo‘qon adabiy muhiti va Mirhasan Sadoiy adabiy merosi. – Samarqand, SamDU nashri, 2019. – 164 b.

5. Мухитдинова Н. Традиции Бабарахима Машраба в творчестве Ходжаназара Хувайдо // Международный научно-исследовательский журнал. – Екатеринбург, 2016. - № 4(46). – С. 61-64.

6. Muxitdinova N. Navoiy va Qo‘qon adabiy muhiti. Alisher Navoiy ijodi va qiyosiy tahlil masalalari. Ilmiy maqolalar to‘plami. – Toshkent, 2017. – B. 132-174.

7. Мухитдинова Н. Ода духовной чистоте // Международная Научная Конференция «Актуальные Проблемы Современного Востоковедение» («Бунятовские Чтение»). Посвященная Памяти Действительного Члена Национальной Академии Наук Азербайджана Зии Мусаевича Буниятова. – Баку, 2017. – Б. 196-197.

8. Mukhitdinova N. Explanations of educated ideas in poets’ works of XVIII-XIX century in Central Asia. International roundtable on multidisciplinary research islamic studies and civilizations. Central Asia’s Golden age on the crossroad of civilizations and languages. July 6. 2019. –Р. 15.

9. Mukhitdinova N. Idealogical-artistic concern in the creation of Khusrow Dehlavi and Alisher Navoi. Научный журнал “Globus” мультидисциплинарный сборник научных публикаций. «Достижения и проблемы современной науки» выпуск 9 (42) 2019. –Р. 43-45.

10. Muxitdinova N. O‘zbek folklori. (hammuallif) Toshkent. Zebo Print. 2022. – Б. 450 

11. Muxitdinova N. Muhammad G‘oziy ijodida salaflar uslubiga izdoshlik ko‘rinishlari.POLISH SCIENCE JOURNAL ISSUE 4(49) INTERNATIONAL SCIENCE JOURNAL 2022. 198-204

12. Mukhitdinova N. Mirhasan Sedayi'nin şiirlerinde tasavvufi konularin sanatsal yorumu. FİLOLOJİ VE KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI. № 3. 2024-yil. – Б. 244-257

13. Mukhitdinova N. Muhammad G‘oziy ijodida fuzuliy uslubiga izdoshlik ko‘rinishlari. “TURKIY XALQLAR ADABIYOTI: ADABIY ALOQALAR, ADABIY TA’SIR VA TARJIMA” mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman. Boku-2022Б. 850-859

15. Mukhitdinova N. About Alisher Navoi’s Ghazals with “Firaq” from the Diwan of the Aq Qoyunlu Admirers. SPAST Reports, 2024

16. Mukhitdinova N. Klasik Doğu edebiyatında şiirsel içeriğin mükemmelliği. Farsça Konuşan Ülkeler Filoloji Sempozyumu. 15.12.2023

17. Mukhitdinova N. 18-19 аср ўзбек шоиралари шеъриятининг ирфоний такомили.4-Туркий халқлар халқаро цивилизацияси конгреси. Қирғиз-Турк Манас университети. Бишкек-2023. 22-25 ноябрь

18. Kayumov Rahim. AN APPROACH TO COMPUTER-AIDED RECONSTRUCTION OF MUSEUM EXHIBITS. Advances in Science and Technology Research Journal Volume 11, Issue 2, June 2017, pages 87–94 DOI: 10.12913/22998624/69419

19. Kayumov Rahim. Acceptation of the Developed Mobile Virtual Reality Visualisations of 3D Objects from the Area of the Silk Road. Advances in Science and Technology Research Journal 2022, 16(4), 211–222 htps://doi.org/10.12913/22998624/152822 ISSN 2299–8624, License CC-BY 4.0 

20. Kayumov Rahim.  MULTIDISCIPLINARY TECHNOLOGIES FOR CREATING VIRTUAL MUSEUMS – A CASE OF ARCHAEOLOGICAL MUSEUM DEVELOPMENT Proceedings of INTED. 2018 Conference 5th-7th March 2018, Valencia, Spain ISBN: 978-84-697-9480-7

21. Kayumov Rahim. Contents lists available at ScienceDirect Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage journal homepage: www.elsevier.com/locate/daach 26 (2022) 00230

22. Kayumov Rahim. Muzey atamalari. –Samarqand, 2023.

23. Kayumov Rahim. Revisiting The Trumpeter of Samarkand

Between automatic and literary translation of a short story

by Ksawery Pruszyński. Monografie – Politechnika Lubelska-2023. Publication approved by the Rector of Lublin University of Technology

ISBN: 978-83-7947-566-7.

24. Muxitdinova B.M. Sayidahmad Vasliy Samarqandiy hayoti va adabiy merosi. Monografiya. – Toshkent: O‘zR FA Fan, 2020. – 200 b.

25. Muxitdinova B.M. The life and literary heritage of Sayidahmad Vasliy Samarkandiy. Monograph. Chisinau: LAP Lambert Academic Publishing, 2021. – 154 p.

26. Muxitdinova B.M. The interpretation of love, moral and enlightened ideas in Sayidahmad Vasliy Samarkandiy`s work. Western European Journal of Linguistics and Education. Volume 2, Issue 1, January, 2024. ISSN (E): 2942-190X. ResearchBib IF: 9.765 // P. 79-88.

27. Muxitdinova B.M. The Life of Saidakhmad Vasli Samarkandi and His Role in the Literary Environment in that Time. International Journal of Psychosocial Rehabilitation // Vol. 24. Issue 05, 2020. – P.6441-6450 (Scopus).

28. Muhitdinova B.M. (2023). Tarikatta Veraset (“Nazmu’s-Silsile” Adlı Eser Örneğinde). Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi / International Journal of Turkic Dialects (TÜRKLAD). 7. Cilt, 2. Sayı. S. 261-272. 

29. Muxitdinova B.M. Sayidahmad Vasliy Samarqandiy – tarjimon. Tıl. Ta’lim. Tarjima (xalqaro ilmiy jurnal) 2020, Volume 1, Issue 1. – P.106-113.

30. DOI:10.26739/2181-0796- 2020-1-13. (10.00.00. №24)

31. Muxitdinova B.M. Sayidahmad Vasliy Samarqandiy ma’rifatparvar va taraqqiyparvar olim. So‘z san’ati (xalqaro jurnal) VOLUME 2, ISSUE 3. DOI http://dx.doi.org/10.26739/2181-9297-2020-2. – P.150-158. (10.00.00. №31)

32. Muxitdinova B.M. Musulmon sharqi mıntaqasıda zullısonaynlık an’anasınıng shakllanıshı va rıvojlanıshi. Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi. Iv. Uluslararasi Türk uygarliği kongresi. – Bişkek – Kırgızistan. 23-25 Kasım. 2023. – B. 180-187.

33. Muxitdinova B.M. Timurlular döneminde tarihi koşullar ve züllisaneyn geleneği. Uluslararası Farsça Konuşan Ülkeler Filoloji Sempozyumu. Uluslararası Filoloji Araştırmaları Dergisi, https://www.inonu.edu.tr/lisaniyat. Inonu university, 15 Aralik 2023. – B. 185-186.

34. Muxitdinova B.M. Vasliy Samarqandiyning “Tuhfat ul-ahbob” asarida axloqiy va ma’rifiy g‘oyalar talqini. Polish science journal (xalqaro jurnal) ISSUE 6(27), Part 1. ISBN978-83-949403-4-8. Warsaw, Poland. Wydawnictwo Naukowe “iScience” 2020 – P. 175-179.

35. Muxitdinova B.M. Литературное наследия и общественная деятелность Сайидахмада Васли Самарканди. Теоритеческие и практические аспекты развития современной науки: материалы VI международной научно-практической конференции. Москва, 26 декабря 2012 г. (Науч.-инф. издат. центр “Институт стратегических исследований”. Москва: Изд-во “Спецкнига”, 2012. - 432 с.) – C. 289-293.

36. Muxitdinova B.M. Sayidahmad Vasliy Samarqandiyning ijodi va ijtimoiy faoliyati. Материалы международной научно-практической конференции “Социално-экономическое и культурное сотрудничество Таджикистана и Узбекистана: история и современность”. – Худжанд, 21-22 июня 2019 года.  – Б. 422-427.

37. Muxitdinova B.M. Sayidahmad Vasliy Samarqandiy ijodida irfoniy g‘oyalar talqini. “Uluslararası Türk Dünyası Yunus Emre Sempozyumu” mavzusidagi xaqaro ilmiy konferensiya materiallari. – Turkiya, 2021-yil 24-27-may.

38. Muxitdinova B.M. Публицистическая деятелность Саидахмада Васли Самарканди. Качество жизни населения промышленных территорий в стратегии “общество 5.0”. 2 июня 2022 г. Набережночелнинский институт Казанского федералного университета. г. Набережные Челны. I Международной научной конференции.

39. Muminova D. The issues of tradition and creativity in the style of official letters // ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal ISSN: 2249-7137 Volume 10, Issue 7, July 2020. – P. 463-468. (Impact Factor: SJIF 7.13.). 

40. Muminova D. Tohirov S. The Symbol Of Beauty And The Place Of Poetry In Nomawriting // European Journal of Molecular & Clinical Medicine ISSN 2515-8260 Volume 07, Issue 03,2020. 4445-4452.

41. Muminova D. Nomada kichik lirik janrlar // Zamonaviy Roman-German tilshunosligi va tilllarni o‘qitishda yangi pedagogik texnologiyalar. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. – Samarqand: 2018, -B, 288-289.

42. Сулаймонов Қ. “Vaqoe” asarida Umarshayx Mirzo portreti. Xalqaro ilmiy-nazariy anjuman. Temuriylar davrida yaratilgan “xamsa”larning komparativistik tadqiqi va ularning sharq adabiyoti taraqqiyotidagi o‘rni – SamDU, 2020-y. 6-7 noyabr – B. 137-140.